Ułatw sobie naukę, zmień czcionkę!
Anatomy Insight | Comic Sans | Lexend
Posłuchaj tego przewodnika 🎧
Dostępny, aby wspierać różne style uczenia się. Ucz się tak, jak lubisz!
Zacznij słuchać!
Image by Anatomy Standard, cropped from the original, licensed under CC BY-NC 4.0.
Obręcz barkowa, nazywana również obręczą kończyny górnej, to elastyczna struktura kostna, która łączy kończyny górne z tułowiem i umożliwia ich dużą ruchomość. Składa się z dwóch kości po każdej stronie ciała:
obojczyka
łopatki.
Z przodu obojczyki łączą się z rękojeścią mostka w stawach mostkowo–obojczykowych, co stanowi jedyne bezpośrednie połączenie obręczy barkowej z osią szkieletu. Z tyłu natomiast łopatki nie mają bezpośredniego połączenia kostnego z kręgosłupem czy żebrami, są stabilizowane i poruszane przez liczne mięśnie.
Dzięki takiej budowie obręcz barkowa nadaje kończynie górnej wyjątkową swobodę ruchów w wielu płaszczyznach.
Obojczyk to długa, zakrzywiona kość, łatwo wyczuwalna pod skórą między szyją a barkiem. Łączy kończynę górną z osią szkieletu i wraz z łopatką stabilizuje ruchy obręczy barkowej. Na jego końcu mostkowym znajduje się powierzchnia stawowa łącząca się z mostkiem, a na końcu barkowym, powierzchnia stawowa dla wyrostka barkowego łopatki.
Obojczyk pełni ważną funkcję podporową i ochronną, chroniąc naczynia krwionośne oraz splot ramienny przebiegające poniżej. Jest także miejscem przyczepu wielu mięśni, m.in. mostkowo-obojczykowo-sutkowego, piersiowego większego i naramiennego.
Image by Anatomy Standard, cropped from the original, licensed under CC BY-NC 4.0.
Image by Anatomy Standard, cropped from the original, licensed under CC BY-NC 4.0.
Łopatka, zwana potocznie łopatką barkową, łączy się z resztą szkieletu poprzez obojczyk. Nie jest bezpośrednio połączona z kręgosłupem ani żebrami.
Jej ruchy odgrywają kluczową rolę w poruszaniu ramieniem. Łopatka łączy się z kością ramienną w stawie ramiennym oraz z obojczykiem w stawie barkowo-obojczykowym. Ma kształt trójkątnej, płaskiej kości i stanowi miejsce przyczepu dla około 17 mięśni.
Kości obręczy barkowej współtworzą cztery główne stawy:
Staw mostkowo-obojczykowy
Łączy koniec mostkowy obojczyka z rękojeścią mostka. Funkcjonuje podobnie do stawu kulistego, umożliwiając ruchy w wielu kierunkach. Stabilizację zapewnia chrząstka pierwszego żebra.
To jedyne bezpośrednie połączenie kończyny górnej z osią szkieletu.
Staw łopatkowo-piersiowy
Nie jest prawdziwym stawem kostnym, lecz połączeniem funkcjonalnym. Polega na ślizganiu się powierzchni przedniej łopatki po tylnej ścianie klatki piersiowej. Ruchy tego „stawu” kontrolują m.in. mięsień czworoboczny, równoległoboczne, zębaty przedni i piersiowy mniejszy. Umożliwia unoszenie, opuszczanie, wysuwanie, cofanie i rotację łopatki.
Staw ramienny
Główny staw barku, utworzony przez głowę kości ramiennej i panewkę łopatki. Jest stawem kulistym o największym zakresie ruchów w ciele człowieka. Utrzymywany jest przez torebkę stawową oraz więzadła: poprzeczne ramienia, kruczo-barkowe i obrąbkowo-ramienne.
Staw barkowo-obojczykowy
Łączy wyrostek barkowy łopatki z końcem barkowym obojczyka. Wzmacniają go więzadła: barkowo-obojczykowe, czworoboczne, stożkowate i kruczo-obojczykowe, które zapewniają stabilność połączenia.
Varacallo, M., Mair, S. D., & Mesfin, F. B. (2023, July 24). Anatomy, shoulder. StatPearls - NCBI Bookshelf. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK536933/
Kenhub. (n.d.). Shoulder girdle. Kenhub. https://www.kenhub.com/en/library/anatomy/shoulder-girdle
Raits, J. S. K. (n.d.). Clavicle. Anatomy Standard. https://www.anatomystandard.com/ossa-et-juncturae/extremitas-superior/clavicula.html
Raits, J. S. K. (n.d.). Scapula. Anatomy Standard. https://www.anatomystandard.com/ossa-et-juncturae/extremitas-superior/scapula.html